دیسک کمر و گزینه های جراحی و غیرجراحی آن

فتق دیسک کمر یک مشکل شایعی است که اغلب افراد 35 تا 50 ساله را تحت تاثیر قرار می دهد. دیسک‌های پینال نقش مهمی در قسمت پایینی کمر دارند و به عنوان ضربه‌گیر بین مهره‌ها عمل می‌کنند، آن ها همچنین قسمت بالایی بدن را پشتیبانی کرده و طیف وسیعی از حرکت را در همه جهات امکان‌پذیر می‌سازند. با این حال، اگر دیسک فتق کند و مقداری از مواد داخلی خود را نشت کند، دیسک می‌تواند به سرعت از حالت عادی زندگی روزمره به تشدید عصب تبدیل شود و باعث ایجاد کمردرد و احتمالاً درد و علائم عصبی در پا شود.

علائم فتق دیسک معمولاً بدون هیچ دلیل مشخصی بروز می کنند به عنوان مثال ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که شخصی چیز سنگینی را بلند کند و یا انجام حرکاتی که فشار بیشتری بر دیسک‌ها وارد می‌کند.

در این مقاله به چگونگی ایجاد فتق دیسک کمر، نحوه تشخیص آن و گزینه‌های درمانی جراحی و غیرجراحی موجود اشاره کرده ایم.

بیماری دیسک کمر چیست؟

ستون مهره یا ستون فقرات از 33 مهره تشکیل شده است که توسط دیسک های اسفنجی از هم جدا شده اند. ستون فقرات به 4 ناحیه تقسیم می شود:

• ستون فقرات گردنی: 7 مهره اول که در گردن قرار دارند
• ستون فقرات سینه ای: 12 مهره بعدی که در ناحیه قفسه سینه قرار دارند
• ستون فقرات کمری: 5 مهره بعدی که در قسمت پایین کمر قرار دارند
• ستون فقرات خاجی: پایین ترین 5 مهره، که در زیر کمر قرار دارد، همچنین شامل 4 مهره است که استخوان دنبالچه (دنباله) را تشکیل می دهند.

ستون فقرات کمری از 5 بخش استخوانی در ناحیه کمر تشکیل شده است که در آن بیماری دیسک کمر رخ می دهد.

• دیسک برآمده: با افزایش سن، دیسک بین مهره ای ممکن است مایع خود را از دست داده و خشک شود. با این اتفاق، دیسک اسفنجی (که بین قسمت های استخوانی ستون فقرات قرار دارد و به عنوان یک ضربه گیر عمل می کند) فشرده می شود که منجر به شکستگی حلقه بیرونی سخت می شود. دیسک اسفنجی به هسته یا داخل حلقه اجازه می دهد تا بیرون بزند. به این حالت دیسک برآمده می گویند.
• پارگی یا فتق دیسک: با فشار مداوم بر روی ستون فقرات یا با ادامه تخریب دیسک، هسته پالپوس داخلی ممکن است از حلقه پاره شود. به این حالت پارگی دیسک یا فتق می گویند. سپس تکه های دیسک می توانند روی ریشه های عصبی واقع در پشت فضای دیسک فشار بیاورند که این امر می تواند باعث درد، ضعف، بی حسی یا تغییر در حس شود.

بیشتر فتق‌های دیسک کمر در قسمت تحتانی ستون فقرات کمری، به‌ ویژه بین مهره‌ های چهارم و پنجم کمری و بین مهره پنجم کمری و مهره اول خاجی (سطوح L4-5 و L5-S1) اتفاق می‌افتد.

علت بیماری دیسک کمر چیست؟

بیماری دیسک کمر به دلیل تغییر در ساختار دیسک نرمال ایجاد می شود. بیشتر اوقات، بیماری دیسک در نتیجه افزایش سن و شکسته شدن طبیعی دیسک رخ می دهد. گاهی اوقات، آسیب شدید می تواند باعث فتق دیسک طبیعی شود. همچنین آسیب ممکن است باعث بدتر شدن فتق دیسک شود.

خطرات بیماری دیسک کمر چیست؟

اگرچه سن شایع ترین عامل خطر است، اما عدم تحرک بدنی می تواند منجر به ضعیف شدن عضلات پشت و شکم شود که باعث خواهد شد به درستی از ستون فقرات حمایت نکنند. آسیب های کمر نیز زمانی شایع تر است که افرادی که به طور کلی فعالیت بدنی ندارند به فعالیت های شدید بپیوندند. کارهایی که نیاز به بلند کردن اجسام سنگین و پیچاندن ستون فقرات دارند نیز می توانند باعث آسیب به کمر شوند.

علائم بیماری دیسک کمر چیست؟

علائم بیماری دیسک کمر بسته به محل فتق دیسک و اینکه چه ریشه عصبی به آن فشار می آورد متفاوت است. موارد زیر شایع ترین علائم بیماری دیسک کمر هستند:

• کمر درد متناوب یا مداوم: این امر ممکن است با حرکت، سرفه، عطسه یا ایستادن برای مدت طولانی بدتر شود.
• اسپاسم عضلات پشت
• سیاتیک: دردی که از پشت یا باسن شروع می شود و از پائین پا به ساق پا یا داخل پا می رسد.
• ضعف عضلانی در پاها
• بی حسی در پا
• کاهش رفلکس در زانو یا مچ پا
• تغییرات در عملکرد مثانه یا روده

علائم بیماری دیسک کمر ممکن است شبیه سایر شرایط یا مشکلات پزشکی باشد. همیشه برای تشخیص به پزشک خود مراجعه کنید.

بیماری دیسک کمر چگونه تشخیص داده می شود؟

در تشخیص بیماری دیسک کمر علاوه بر یک تاریخچه پزشکی کامل و معاینه فیزیکی، ممکن است یک یا چند آزمایش زیر را انجام دهید:

• اشعه ایکس: آزمایشی که از پرتوهای انرژی الکترومغناطیسی نامرئی برای تولید تصاویری از بافت‌های داخلی، استخوان‌ها و اندام‌ها بر روی فیلم استفاده می‌کند.
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): روشی ترکیبی از آهنرباهای بزرگ، فرکانس های رادیویی و کامپیوتر برای تولید تصاویر دقیق از اندام ها و ساختارهای بدن استفاده می کند.
• میلوگرام: روشی که از رنگ تزریق شده به کانال نخاعی استفاده می کند تا ساختار به وضوح در اشعه ایکس قابل مشاهده باشد.
• اسکن توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن نیز نامیده می شود): یک روش تصویربرداری که از اشعه ایکس و فناوری کامپیوتری برای تولید تصاویر افقی یا محوری از بدن استفاده می کند. سی تی اسکن تصاویر دقیقی از هر قسمت از بدن، از جمله استخوان ها، ماهیچه ها، چربی ها و اندام ها را نشان می دهد. سی تی اسکن جزئیات بیشتری نسبت به اشعه ایکس عمومی دارد.
• الکترومیوگرافی (EMG): آزمایشی که پاسخ عضلانی یا فعالیت الکتریکی را در پاسخ به تحریک عصب عضله اندازه گیری می کند.

بیماری دیسک کمر چگونه درمان می شود؟

به طور معمول، درمان محافظه کارانه اولین خط درمان برای مدیریت بیماری دیسک کمر است. این درمان ها ممکن است شامل ترکیبی از موارد زیر باشد:

• استراحت در رختخواب
• آموزش صحیح مکانیک بدن (برای کمک به کاهش احتمال بدتر شدن درد یا آسیب به دیسک)
• فیزیوتراپی، که ممکن است شامل اولتراسوند، ماساژ، تهویه و برنامه های ورزشی باشد
• کنترل وزن و مقابله با چاقی
• استفاده از تکیه گاه کمری ساکرال
• دارویی برای کنترل درد و شل کردن عضلات

اگر هر کدام از این اقدامات با شکست مواجه شد، ممکن است برای برداشتن فتق دیسک به جراحی نیاز داشته باشید. جراحی تحت بیهوشی عمومی انجام می شود. جراح برشی در ناحیه کمر بر روی ناحیه ای که دیسک فتق دارد ایجاد می کند و سپس مقداری از استخوان پشت ستون فقرات برای دسترسی به دیسک برداشته می شود. جراح شما قسمت فتق دیسک و هر قطعه شل اضافی را از فضای دیسک خارج می کند.

پس از جراحی، ممکن است برای جلوگیری از فتق دیسک دیگر، برای چند هفته در حین بهبودی از فعالیت محدود شوید. جراح شما در مورد هرگونه محدودیت با شما صحبت خواهد کرد.

عوارض دیسک کمر چیست؟

بیماری دیسک کمر می تواند باعث ایجاد درد در کمر و پا شود که در فعالیت های روزانه اختلال ایجاد می کند. این می تواند منجر به ضعف یا بی حسی پا و مشکل در کنترل روده و مثانه شود.

آیا می توان از بیماری دیسک کمر پیشگیری کرد؟

حفظ وزن مناسب، شرکت در ورزش منظم و استفاده از وضعیت بدنی خوب می تواند خطر ابتلا به بیماری دیسک کمر را کاهش دهد.