کلسترول چیست؟ علائم، علت و راه های درمان آن

کلسترول یک ماده مومی شکل است که در خون یافت می شود. بدن برای ساخت سلول های سالم به این ماده نیاز دارد، اما سطوح بالای آن می تواند خطر ابتلا به بیماری های قلبی را افزایش دهد.

این ماده مومی شکل می تواند رسوبات چربی در رگ های خونی ایجاد کند. در نهایت، این رسوبات جریان خون کافی در شریان ها را دشوار می کند. گاهی اوقات، این رسوبات می توانند ناگهان بشکنند و لخته ای تشکیل دهند که باعث حمله قلبی یا سکته می شود.

کلسترول بالا می تواند ارثی باشد، اما اغلب نتیجه انتخاب شیوه زندگی ناسالم است که آن را قابل پیشگیری و درمان می کند. یک رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و گاهی اوقات مصرف دارو می تواند به کاهش چربی خون بالا کمک کند.

عملکرد کلسترول چیست؟

این ماده موم مانند عملکردهای بسیار مهمی در بدن دارد که شامل:

• کمک به غشای سلولی برای تشکیل لایه های محافظ: این لایه ها کنترل می کنند که چه چیزی می تواند وارد سلول شما یا خارج شود.
• کمک به کبد در ساخت صفرا، که برای هضم غذا به آن نیاز دارید.
• افزایش تولید هورمون های خاص (از جمله هورمون های جنسی) و ویتامین D در بدن.

اگر کلسترول ضروری است، چرا باید نگران مقدار آن باشید؟

داشتن کلسترول کافی برای رفع نیازهای بدن مهم است. داشتن بیش از حد آن می تواند مشکلاتی ایجاد کند. افراد مبتلا به چربی خون بالا (هیپرلیپیدمی) یا نسبت غیر طبیعی لیپیدها (دیس لیپیدمی) با خطر بیشتری برای بیماری عروق کرونر روبرو هستند.

بدن تمام این ماده مورد نیاز خود را برای عملکرد تولید می کند. در واقع، حدود 80 درصد کل این ماده توسط بدن کبد ساخته می شود. بقیه (که بدن به آن نیاز ندارد) از رژیم غذایی دریافت می شود. عوامل زیادی می تواند بر توانایی بدن برای متعادل نگه داشتن سطح این ماده تأثیر بگذارند.

به عنوان مثال، شرایط ژنتیکی مانند هیپرکلسترولمی خانوادگی نقش دارد. در چنین شرایطی بدن از از شر اضافی این ماده خلاص نمی شود. بنابراین، با گذشت زمان در جریان خون جمع می شود.

رژیم غذایی از دیگر عواملی است که در چربی خون بالا نقش دارد. خوردن غذاهای حاوی چربی اشباع شده یا چربی ترانس می تواند سطح چربی خون را افزایش دهد. بیشتر چربی های اشباع شده در محصولات حیوانی مانند گوشت، شیر، پنیر و کره پیدا می شود. چربی ترانس در بسیاری از غذاهای فرآوری شده و فست فودها وجود دارد. بنابراین، توجه به اینکه رژیم غذایی چگونه بر سطح چربی خون تأثیر می گذارد، می تواند به شما کمک کند از داشتن چربی بیش از حد در بدن خود جلوگیری کنید.

کلسترول در کجای بدن یافت می شود؟

شما مولکول های کلسترول را در تمام سلول های بدن خود دارید. اما احتمالاً بیشتر با آن به عنوان چیزی که در خون شما حرکت می کند آشنا هستید.

این ماده دارای ترکیب شیمیایی است که از عبور آن به تنهایی در خون شما جلوگیری می کند. باید به مولکول های دیگر متصل شود. بنابراین، با پروتئین ها و نوع دیگری از لیپید به نام تری گلیسیرید ترکیب می شود. این مولکول ها به یکدیگر متصل می شوند و ذره ای به نام لیپوپروتئین را تشکیل می دهند.

کلسترول LDL چیست؟

LDL ها به عنوان کلسترول «بد» شهرت دارند. چرا؟

LDL ها برای بدن مهم هستند. اما زمانی بد می شوند که تعداد زیادی از آن ها در خون در گردش باشد. آن ها می توانند با مواد دیگر ترکیب شده و بر روی دیواره رگ ها رسوب کنند. این رسوبات چربی پلاک هایی را تشکیل می دهند که با گذشت زمان بزرگ تر می شوند. این رشد پلاک آترواسکلروز نامیده می شود و خطر حمله قلبی، سکته مغزی و سایر بیماری ها را افزایش می دهد.

LDL برای بزرگسالان باید زیر 100 میلی گرم در دسی لیتر باشد. افراد داری سابقه آترواسکلروز، باید LDL خود را زیر 70 میلی گرم در دسی لیتر نگه دارید.

کلسترول HDL چیست؟

HDL به لیپوپروتئین های با چگالی بالا اشاره دارد. این لیپوپروتئین ها بیشتر از پروتئین ساخته شده اند. HDL کلسترول “خوب” است. زیرا مقدار اضافی را از جریان خون خارج کرده و به کبد منتقل می کند. سپس کبد این ماده را تجزیه کرده و از شر آن خلاص می شود. این فرآیند انتقال معکوس کلسترول نامیده می شود.

HDL مردان باید حداقل 40 میلی گرم در دسی لیتر باشد و زنان HDL آن ها حداقل 50 میلی گرم در دسی لیتر باشد. HDL بالای 60 برای همه بزرگسالان ایده آل است و ممکن است خطر بیماری قلبی را کاهش دهد.

کلسترول VLDL چیست؟

VLDL به لیپوپروتئین های با چگالی بسیار پایین اشاره دارد. VLDL ها حامل تری گلیسیرید و کلسترول هستند و محتوای پروتئین آن ها کم است. مانند LDL ها، آن ها “بد” هستند. چرا که می توانند در ایجاد پلاک در شریان ها نقش داشته باشند.

چه عواملی بر سطح کلسترول تأثیر می گذارد؟

عوامل زیادی می توانند بر سطح کلسترول تأثیر بگذارند که شامل:

• سن: با افزایش سن، سطح این ماده افزایش می یابد.
• رژیم غذایی: چربی های اشباع شده و چربی های ترانس موجود در غذاهایی که می خورید باعث افزایش سطح LDL شما می شود. کاهش مصرف چربی های اشباع شده و ترانس می تواند به کاهش آن کمک کند.
• ورزش: ورزش منظم می تواند HDL شما را افزایش دهد. در بیشتر روزهای هفته 30 دقیقه فعالیت بدنی داشته باشید.
• وراثت: ژن های شما تا حدی تعیین کننده میزان کلسترول بدن شما هستند. چربی خون بالا می تواند در خانواده ها وجود داشته باشد.
• جنسیت: زنان پس از یائسگی، سطح LDL افزایش و HDL آن ها کاهش می یابد.

آیا باید کلسترول خود را چک کنم؟

همه باید کلسترول خود را چک کنند. اینکه هر چند وقت یکبار آزمایش آن را دریافت می کنید به سن و عوامل خطر بیماری قلبی شما بستگی دارد. با پزشک خود در مورد اینکه هر چند وقت یکبار باید چربی خون خود را چک کنید صحبت کنید. دانستن اعداد و ارقام گام مهمی در یادگیری خطر ابتلا به بیماری قلبی است.

اگر کلسترول شما بالا باشد، پزشک درمان زیر را توصیه می کند. گزینه های درمانی عبارتند از:

• تغییرات رژیم غذایی
• تغییر سبک زندگی
• داروها (مانند استاتین ها).

برای بسیاری از افراد، ترکیبی از این روش ها بسیار مفید است. اما تا زمانی که آزمایش خود را بررسی نکنید و با پزشک خود صحبت نکنید، نمی دانید چه چیزی برای شما بهتر است.