اگر چربی بیش از حد در کبد انباشته شود، می تواند منجر به التهاب و ایجاد عوارض شود. تغییرات خاصی در رژیم غذایی و برنامه ورزشی شما ممکن است به معکوس کردن این وضعیت کمک کند. کبد چرب به عنوان استئاتوز کبدی نیز شناخته می شود. زمانی اتفاق می افتد که چربی در کبد جمع شود. داشتن مقادیر کم چربی در کبد طبیعی است، اما مقدار زیاد آن می تواند به یک مشکل سلامتی تبدیل شود.
کبد شما دومین عضو بزرگ بدن شماست. کبد به پردازش مواد مغذی منبع مطمئن از غذاها و نوشیدنی ها کمک کرده و مواد مضر خون شما را فیلتر می کند. چربی بیش از حد در کبد شما می تواند باعث التهاب کبد شود و در نتیجه به کبد شما آسیب رسانده و زخم ایجاد می کند. در موارد شدید، می تواند منجر به نارسایی کبد شود.
در ادامه به علل و راه های درمان کبد چرب پرداخته ایم.
| مطالعه بیشتر: آشنایی با انواع و قیمت مکمل های ورزشی حاوی پروتئین |
علائم کبد چرب چیست؟
چربی کبد در فردی که مقدار زیادی الکل مصرف می کند، به عنوان بیماری کبد چرب الکلی (AFLD) شناخته می شود. در فردی که زیاد الکل نمی‌نوشد، به آن بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) می‌گویند.
این بیماری می تواند در چهار مرحله پیشرفت کند، از جمله:
- کبد چرب ساده: تجمع چربی اضافی در کبد وجود دارد. این بیماری اگر پیشرفت نکند تا حد زیادی بی ضرر است.
- استئاتوهپاتیت: علاوه بر چربی اضافی، التهاب در کبد نیز وجود دارد.
- فیبروز: التهاب مداوم در کبد باعث ایجاد اسکار می شود. با این حال، کبد هنوز هم می تواند به طور کلی عملکرد طبیعی داشته باشد.
- سیروز: جای زخم در کبد شایع شده است و توانایی کبد را مختل می کند. این شدیدترین مرحله و برگشت ناپذیر است.
هر دو AFLD و NAFLD به طور مشابه ظاهر می شوند. با این حال، در بسیاری از موارد، کبد چرب هیچ علامت قابل توجهی ایجاد نمی کند. اما ممکن است احساس خستگی یا احساس ناراحتی یا درد در سمت راست بالای شکم خود داشته باشید.
برخی از افراد مبتلا به این بیماری دچار عوارضی از جمله زخم شدن کبد می شوند. اگر دچار فیبروز شدید کبدی شوید، به آن سیروز می گویند، یک وضعیت بالقوه تهدید کننده زندگی که می تواند باعث نارسایی کبد شود.
آسیب کبدی ناشی از سیروز دائمی است. به همین دلیل بسیار مهم است که در وهله اول از توسعه آن جلوگیری کنید.
علائم سیروز ممکن است شامل:
- درد شکم
- از دست دادن اشتها
- کاهش وزن
- ضعف یا خستگی
- حالت تهوع
- خارش پوست
- زردی پوست و چشم
- کبودی یا خونریزی آسان
- ادرار تیره رنگ
- مدفوع بی رنگ
- تجمع مایع در شکم (آسیت)
- تورم پاهای شما
- بزرگ شدن سینه در مردان
- گیجی
برای کمک به جلوگیری از پیشرفت این بیماری و ایجاد عوارض، پیروی از برنامه درمانی توصیه شده توسط پزشک بسیار مهم است.
| مطالعه بیشتر: علائم، علت و راه های درمان کلسترول چیست؟ |
علل بیماری کبد چرب چیست؟
در این بیماری، چربی اضافی در سلول های کبدی ذخیره می شود و در آنجا تجمع می یابد. عوامل مختلفی می توانند باعث تجمع چربی شوند.
نوشیدن بیش از حد الکل می تواند باعث AFLD شود. مصرف زیاد الکل می تواند فرآیندهای متابولیک خاصی را در کبد تغییر دهد. برخی از این محصولات متابولیک با اسیدهای چرب ترکیب می شوند و منجر به تشکیل انواع چربی شده که در کبد انباشته می شوند.
در افرادی که زیاد الکل نمی نوشند، علت این بیماری کمتر مشخص است. برای این افراد، این امکان وجود دارد که بدن آن ها بیش از حد چربی تولید کند یا به اندازه کافی چربی را متابولیزه نکند.
یک یا چند عامل زیر ممکن است در افرادی که الکل زیادی مصرف نمی‌کنند و به بیماری کبد چرب مبتلا می‌شوند، نقش داشته باشد:
- چاقی
- دیابت نوع 2
- مقاومت به انسولین
- سطوح بالای چربی به خصوص تری گلیسیرید در خون
- سندرم متابولیک
سایر علل بالقوه این بیماری عبارتند از:
- بارداری
- عوارض جانبی برخی از انواع داروها
- برخی از انواع عفونت ها مانند هپاتیت C
- برخی از شرایط ژنتیکی نادر
| مطالعه بیشتر: آشنایی با انواع انسولین |
عوامل خطر چیست؟
علاوه بر مصرف زیاد الکل، سایر عوامل خطر برای کبد چرب الکلی (AFLD) عبارتند از:
- سن بالاتر
- ژنتیک
- چاقی
- سیگار کشیدن
- سابقه برخی عفونت ها مانند هپاتیت C
عوامل خطر برای (NAFLD) عبارتند از:
- اضافه وزن یا چاقی
- مقاومت به انسولین
- دیابت نوع 2
- کلسترول بالا
- تری گلیسیرید بالا
- سندرم متابولیک
سایر عوامل خطر برای کبد چرب غیرالکلی NAFLD عبارتند از:
- سن بالاتر
- داشتن سابقه خانوادگی بیماری کبدی
- مصرف برخی داروها، مانند متوترکسات (Trexall)، تاموکسیفن (Nolvadex) و آمیودارون (Pacerone)
- بارداری
- سابقه برخی عفونت ها مانند هپاتیت C
- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
- قرار گرفتن در معرض سموم خاص
- کاهش وزن سریع
- شرایط ژنتیکی نادر، مانند بیماری ویلسون یا هیپوبتالیپوپروتئینی
| مطالعه بیشتر: 4 استراتژی برای افزایش وزن در افراد دیابتی |
کبد چرب چگونه درمان می شود و آیا برگشت پذیر است؟
در حال حاضر هیچ دارویی برای درمان این بیماری تایید نشده است. تحقیقات بیشتری برای توسعه و آزمایش داروهایی برای درمان این بیماری مورد نیاز است. در بسیاری از موارد، تغییر سبک زندگی می تواند به معکوس کردن بیشتر مراحل این بیماری کمک کند. به عنوان مثال، یک پزشک ممکن است به شما توصیه کند:
- الکل را محدود یا اجتناب کنید
- وزن خود را کاهش دهید
- تغییراتی در رژیم غذایی خود ایجاد کنید
- از مصرف داروها و مکمل هایی که برای کبد شما مضر هستند خودداری کنید
| مطالعه بیشتر: راه های مقابله با چاقی چیست؟ |
1-تغییر سبک زندگی
تغییر سبک زندگی خط اول درمان این بیماری است. بسته به شرایط فعلی و عادات سبک زندگی شما، ممکن است موارد زیر به شما کمک کند:
- کاهش وزن
- مصرف الکل را کاهش داده یا از آن خودداری کنید
- یک رژیم غذایی غنی از مواد مغذی داشته باشید که کالری اضافی، چربی اشباع شده و چربی های ترانس کم باشد
- در بیشتر روزهای هفته حداقل 30 دقیقه ورزش کنید
- یک بررسی تحقیقاتی در سال 2020 نشان می دهد که مکمل های ویتامین E ممکن است به بهبود سطوح ALT و AST، التهاب و چربی اضافی در NAFLD کمک کنند.
- با این حال، تحقیقات بیشتری مورد نیاز است. برخی از خطرات سلامتی در ارتباط با مصرف بیش از حد ویتامین E وجود دارد.
همیشه قبل از امتحان یک مکمل جدید یا درمان طبیعی با یک پزشک صحبت کنید. برخی از مکمل‌ها یا درمان‌های طبیعی ممکن است به کبد شما استرس وارد کنند یا با داروهایی که مصرف می‌کنید تداخل داشته باشند.
| مطالعه بیشتر: فواید سلامتی ویتامین B6 |
2-رژیم غذایی
اگر به این بیماری مبتلا هستید، ممکن است پزشک شما را تشویق کند که رژیم غذایی خود را برای کمک به درمان این بیماری و کاهش خطر عوارض تنظیم کنید.
به عنوان مثال، آن ها ممکن است به شما توصیه کنند که کارهای زیر را انجام دهید:
- رژیم غذایی خود را متعادل کنید: سعی کنید غذاها را از همه گروه های غذایی انتخاب کنید. این شامل میوه ها و سبزیجات تازه، غلات کامل، پروتئین های بدون چربی، لبنیات کم چرب و چربی ها و روغن های سالم است.
- کالری را کاهش دهید: محدود کردن مصرف غذاهای پر کالری کنید.
- تمرکز بر فیبر: فیبر می تواند به بهبود عملکرد کبد شما کمک کند. نمونه ای از غذاهای غنی از فیبر شامل میوه ها و سبزیجات تازه، حبوبات و غلات کامل است.
- محدود کردن برخی از غذاها: اقداماتی را برای کاهش مصرف غذاهایی که دارای مقادیر زیادی از موارد زیر هستند انجام دهید:
- سدیم (نمک)
- کربوهیدرات های تصفیه شده، مانند شیرینی، برنج سفید، نان سفید، یا سایر محصولات غلات تصفیه شده
- چربی های اشباع شده، که در غذاهایی مانند گوشت قرمز، پر چرب یافت می شود
- لبنیات و غذاهای سرخ شده
- چربی های ترانس که در غذاهای سرخ شده وجود دارد
- از صدف های خام یا نیم پز پرهیز کنید: صدف های خام یا نیم پز می توانند حاوی باکتری هایی باشند که می توانند شما را به شدت بیمار کنند.
- آب بنوشید: نوشیدن آب زیاد می تواند به هیدراته نگه داشتن بدن و همچنین بهبود سلامت کبد کمک کند.
| مطالعه بیشتر: آیا عرق کردن موجب سوزاندن کالری بیشتر می شود؟ |
راه های پیشگیری
برای پیشگیری از بیماری کبد چرب و عوارض احتمالی آن، پیروی از یک سبک زندگی سالم مهم است. برخی از نکات پیشگیری عمومی عبارتند از:
- محدود کردن یا اجتناب از الکل
- مدیریت وزن خود
- خوردن یک رژیم غذایی غنی از مواد مغذی که دارای چربی اشباع شده، چربی ترانس و کربوهیدرات های تصفیه شده است
- اقدامات لازم را برای مدیریت قند خون، سطح تری گلیسیرید و سطح کلسترول انجام دهید
- اگر این بیماری را دارید، از برنامه درمانی توصیه شده خود برای دیابت پیروی کنید
- با هدف حداقل 30 دقیقه ورزش بیشتر روزهای هفته
- انجام این مراحل همچنین می تواند به بهبود سلامت کلی شما کمک کند.
| مطالعه بیشتر: آشنایی با برنامه صحیح ورزشی |
و در آخر…
در بسیاری از موارد، معکوس کردن بیماری کبد چرب از طریق تغییرات سبک زندگی، مانند محدود کردن الکل، تنظیم رژیم غذایی و مدیریت وزن امکان پذیر است. این تغییرات ممکن است به جلوگیری از آسیب بیشتر کبد و ایجاد اسکار کمک کند.
هنگامی که این بیماری درمان نشود، می تواند به التهاب، فیبروز و سیروز تبدیل شود. جای زخم ناشی از سیروز برگشت پذیر نیست. اگر به سیروز مبتلا شوید، خطر ابتلا به سرطان کبد و نارسایی کبد را نیز افزایش می دهد. این عوارض می تواند تهدید کننده زندگی باشد.
به طور کلی، بهترین زمان درمان این بیماری در مراحل اولیه، قبل از فیبروز و سیروز است. برای بهترین نتیجه، پیروی از برنامه درمانی توصیه شده توسط پزشک و اجرای یک سبک زندگی کلی سالم مهم است.
